นิโคตินเป็นสารเคมีที่พบในพืชตระกูลยาสูบ เช่น บุหรี่ ซิการ์ และยาเส้น สารนี้เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้บุหรี่ก่อให้เกิดการติดและเป็นอันตรายต่อสุขภาพ นิโคตินมีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาท ทำให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลาย สบาย และกระปรี้กระเปร่าในระยะสั้น แต่ในระยะยาวจะส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างมาก
เมื่อสูบบุหรี่ นิโคตินจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายอย่างรวดเร็วและเข้าสู่สมองภายในไม่กี่วินาที ทำให้เกิดการหลั่งสารโดปามีน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำให้เกิดความรู้สึกเพลิดเพลินและอยากทำซ้ำอีก สิ่งนี้เองที่ทำให้เกิดการติดนิโคติน
นิโคตินกับสมอง
- การหลั่งสารโดปามีน: เมื่อสูบบุหรี่ นิโคตินจะเข้าสู่สมองอย่างรวดเร็ว และกระตุ้นให้สมองหลั่งสารโดปามีน ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทำให้เกิดความรู้สึกเพลิดเพลินและอยากทำซ้ำอีก สารโดปามีนนี้เองที่ทำให้ผู้สูบบุหรี่รู้สึกผ่อนคลายและสบายใจในช่วงเวลาสั้นๆ
- วงจรการเสพติด: สมองจะจดจำความรู้สึกดีๆ นี้ และเมื่อรู้สึกเครียดหรือกังวล สมองจะสั่งให้ร่างกายต้องการนิโคตินเพื่อให้ได้ความรู้สึกเดิมกลับมาอีก ทำให้เกิดวงจรการเสพติด
- ความรู้สึกหลอกลวง: ความผ่อนคลายที่เกิดขึ้นจากการสูบบุหรี่เป็นเพียงความรู้สึกหลอกลวง เพราะเมื่อฤทธิ์ของนิโคตินหมดไป อาการต่างๆ เช่น ความเครียด ความวิตกกังวล และความหงุดหงิดจะกลับมาอีก และอาจรุนแรงขึ้นกว่าเดิม